رب گوجه‌فرنگی از تغلیظ آب گوجه‌فرنگی به‌دست می‌آید و در انواع مختلفی مانند رب فلهای، کنسروی و اسپتیک به بازار عرضه می‌شود. برای ارزیابی کیفیت این محصول، شاخص‌های مختلفی مانند رنگ، بو، طعم، و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
یکی از مهم‌ترین این شاخص‌ها، بریکس رب گوجه فرنگی است که نشان‌دهنده میزان غلظت آن می‌باشد. هرچه عدد بریکس بالاتر باشد، رب غلیظ‌تر و باکیفیت‌تر است.
تعریف بریکس رب گوجه‌فرنگی
میزان مواد جامد محلول موجود در رب گوجه‌فرنگی (به جز نمک) را نشان می‌دهد. این شاخص در واقع درصد مواد محلول بدون در نظر گرفتن نمک است و معیار دقیقی برای سنجش غلظت محصول به حساب می‌آید.
روش اندازه‌گیری
برای اندازه‌گیری بریکس، از دستگاهی به نام رفراکتومتر (شکست‌سنج) استفاده می‌شود. روش انجام آزمون به این شکل است:
-
مقدار کمی از رب را روی کاغذ صافی بریزید تا صاف شود.
-
دستگاه رفراکتومتر را با یک قطره آب مقطر کالیبره کرده و نشانگر آن را روی صفر تنظیم کنید.
-
یک قطره از نمونه صاف‌شده را روی عدسی دستگاه قرار دهید.
-
از چشمی دستگاه، دو نیم‌کره (روشن و تیره) را مشاهده می‌کنید.
-
با پیچ تنظیم، خط مرز میان دو نیم‌کره را واضح کنید.
-
عدد نمایش‌داده‌شده را بخوانید و در عدد ۲ ضرب کنید.
استاندارهای بریکس رب گوجه فرنگی
سازمان ملی استاندارد ایران، در استاندارد شماره ۷۶۱ با عنوان کنسرو رب گوجه فرنگی، استاندارهای لازم برای پارامترهای ظاهری، فیزیکی و شیمیایی کنسرو رب گوجه فرنگی را تعیین کرده است. مطابق این استاندارد، عدد ۲۵، حداقل عدد قابل قبول برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی، می‌باشد. سازمان ملی استاندارد، همچنین در استاندارد شماره ۵۷۶۶ با عنوان رب گوجه فرنگی فلهای، برخی پارامترهای لازم برای رب گوجه فرنگی فلهای، از جمله رنگ، طعم و pH را تعیین کرده، اما برای درجه غلظت رب فلهای، حداقل خاصی را تعیین ننموده است. در مورد استاندردهای لازم برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی اسپتیک نیز هنوز عدد خاصی توسط سازمان ملی استاندارد ایران ارائه نشده است، اما حداقل اعداد لازم برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی مطابق اعداد زیر می‌باشد:
- بریکس رب گوجه فرنگی قوطی : ۲۵ تا۲۸
- فلهای برای مصرف داخلی: ۲۸ تا ۳۲
- اسپتیک برای صادرات: ۳۲ تا ۳۸
