رب گوجه فرنگی محصولی است که از تغلیظ آب گوجه به دست می‌آید و با اشکال مختلفی از جمله رب گوجه فرنگی فله‌ای، کنسرو رب گوجه و رب گوجه فرنگی اسپیتک به بازار عرضه می‌شود. کیفیت رب گوجه فرنگی با پارامترهای مختلفی از جمله پارامترهای ظاهری مثل رنگ، بو، طعم و پارامترهای فیزیکی و شیمیایی سنجیده می‌شود. یکی از مهم‌ترین پارامترهای فیزیکی که باید برای سنجش کیفیت رب مورد ارزیابی قرار گیرد، شاخص بریکس رب گوجه فرنگی است. این شاخص در واقع بیانگر میزان غلظت رب گوجه فرنگی است، و در واقع هر چه بریکس رب گوجه فرنگی بالاتر باشد محصول رب، غلیظتر خواهد بود.

روش اندازه‌گیری بریکس رب گوجه فرنگی

اندازه‌گیری درجه بریکس رب گوجه فرنگی مطابق با روش آزمون ارائه شده توسط سازمان ملی استاندارد به این ترتیب است که باید ابتدا نمونه تهیه شده از رب ‌گوجه فرنگی داخل کاغذ صافی ریخت و پس از صاف شدن، یک قطره از آن را درون دستگاه رفراکتومتر قرار داد. دستگاه رفراکتومتر دستگاهی است که میزان شفافیت مواد جامد را با محاسبه ضریب شکست نور، تخمین می‌زند و گاهی از آن با عنوان دستگاه شکست سنج نیز نام برده می‌شود.

پیش از آن‌که قطره حاصل از نمونه درون دستگاه رفراکتومتر قرار داده شود، باید یک قطره آب مقطر روی چشمی دستگاه قرار داده شود و درجه نشانگر روی عدد صفر تنظیم گردد.  وقتی قطره‌ی حاصل از نمونه صاف شده روی عدسی دستگاه رفراکتومتر و درکنار قطره آب مقطر قرار داده می‌شود، فردی که آزمایش را انجام می‌دهد باید از چشمی رفراکتومتر دو عدد نیم‌کره را مشاهده کند که نیم‌کره سفید متعلق به آب مقطر و نیم کره سیاه متعلق به نمونه می‌باشد. تصویر نیم‌کره سیاه‌رنگ معمولا کاملا واضح نیست و آزمایشگر باید با چرخاندن پیچ تنظیم، دایره را به دو قسمت تاریک و روشن تقسیم نماید.  عددی که با این تنظیمات حاصل می‌شود معادل با نصف درجه بریکس رب گوجه فرنگی است و بنابراین با ضرب کردن این عدد در عدد ۲، بریکس گوجه فرنگی حاصل خواهد شد.

استاندارهای بریکس رب گوجه فرنگی

سازمان ملی استاندارد ایران، در استاندارد شماره ۷۶۱ با عنوان کنسرو رب گوجه فرنگی، استاندارهای لازم برای پارامترهای ظاهری، فیزیکی و شیمیایی کنسرو رب گوجه فرنگی را تعیین کرده است. مطابق این استاندارد، عدد ۲۵، حداقل عدد قابل قبول برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی، می‌باشد. سازمان ملی استاندارد، همچنین در استاندارد شماره ۵۷۶۶ با عنوان رب گوجه فرنگی فله‌‌ای، برخی پارامترهای لازم برای رب گوجه فرنگی فله‌ای، از جمله رنگ، طعم و pH را تعیین کرده، اما برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی فله‌ای، حداقل خاصی را تعیین ننموده است. در مورد استاندردهای لازم برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی اسپتیک نیز هنوز عدد خاصی توسط سازمان ملی استاندارد ایران ارائه نشده است، اما حداقل اعداد لازم برای درجه بریکس رب گوجه فرنگی مطابق اعداد زیر می‌باشد:

• بریکس رب گوجه فرنگی قوطی : ۲۵ تا۲۸
• بریکس رب گوجه فرنگی فله‌ای برای مصرف داخلی: ۲۸ تا ۳۲
• بریکس رب گوجه فرنگی اسپتیک برای صادرات: ۳۲ تا ۳۸